Turkey Business Guide

Ekonomik Genel Bakış

1 Makroekonomi
1980'lerde Türkiye dış açılış politikası uyguladı ve ekonomik temeli geride kalan geleneksel tarım ülkelerinden modern sanayi ülkelerine hızlı bir şekilde dönüştü. 2002 yılında Adalet ve Kalkınma Partisi iktidara geldiğinden bu yana Türkiye altyapı yatırımlarını arttırdı, yatırım ortamını sürekli olarak iyileştirdi, dış ticareti güçlü bir şekilde geliştirdi ve ekonomik inşaatı büyük başarılar elde etti. 2003-2015 yılları arasında Türkiye ekonomisinin toplam büyüklüğü 468 milyar lirden (59,2 milyar dolar) 2,34 trilyon lire (297,5 milyar dolar) yükseldi. Kişi başına ulusal gelir 7.007 liradan (891 dolar) 29.899 liraya (3.802 dolar) yükseldi. 2019 yılında Türkiye'nin GSYİH yaklaşık 4 trilyon lire (753,69 milyar dolar) oluştu. 2019 yılında kişi başına GSYH 51.834 lira (9.127 ABD Doları) oldu. 2019 yılında Türkiye'nin GSYİH büyüme oranı yüzde 0,9'du.

Dünya Bankası’nın Küresel Ekonomik Görünümlerine göre, 2020 yılında Türkiye’nin GSYİH’si COVID-19 salgınının etkisinden yüzde 3,8 azalacak.

Dış ticaret durumu
2019 yılında Türkiye'nin dış ticareti düşüyor. Türkiye İstatistik Bürosu'na göre, o yıl mal ticaretinin toplam ihracatı ve ithalatı 374.09 milyar dolar, önceki yıla göre yüzde 4,3 azalmıştı. Onun
Orta, ihracat miktarı 171,5 milyar dolar, yıllık oranda% 2,2 artış; İthalat 202.6 milyar dolar, yıllık oranda% 9.1 azalmıştır. Ticaret açığı 31,1 milyar dolar, yıllık oranda yüzde 43,5 azaldı. Türkiye’nin 2019 yılında en önemli ihracatı nakliye ekipmanları, tekstil ve hammaddeler ve elektromekanik ürünlerdi ve toplam ihracatın sırasıyla yüzde 16,6, yüzde 16,3 ve yüzde 14,7’sini teşkil etti. İthalatın ilk üç kategorisi, madenler, elektromekanik ürünler ve saf metaller ve ürünlerdir ve toplam ithalat miktarı 105,51 milyar dolar, toplam ithalatın yüzde 52,1'ini oluşturuyor.
2019 yılında Türkiye'nin en büyük dört ihracatçısı Almanya, İngiltere, İtalya ve Irak oldu ve ihracat, Türkiye'nin toplam ihracatının sırasıyla yüzde 9,0, yüzde 6,3, yüzde 5,4 ve yüzde 5,3'ünü teşkil etti. İthalat, Türkiye’nin toplam ithalatının sırasıyla yüzde 11,1, yüzde 9,1, yüzde 8,9 ve yüzde 5,5’ini oluşturan Rusya, Çin, Almanya ve ABD’dir. En büyük beş açık kaynağı sırasıyla Rusya, Çin, Hindistan, Güney Kore ve ABD'dir, fazlası çoğunlukla Irak, İngiltere ve İspanya'dan geliyor.

Dış ticaret bağımlılığı, bir ülkenin ekonomisinin dış ticarete bağımlı olduğu derecedir ve genellikle dış ticaret miktarının GSYH veya GSYH'de ithalat ihracatının payı ile ifade edilir. Dünya Bankası'nın verilerine göre Türkiye'nin dış ticaret bağımlılığı 2010 ile 2016 yılları arasında nispeten istikrarlı ve temelde yüzde 45,90 ila yüzde 52,66 arasında değişiyor. Türkiye'nin büyüme hızı 2016 yılında yaklaşık yüzde 3'e düştü. 2017 yılında Türkiye ekonomisi düşükten çıktı ve GSYH yıllık oranda yüzde 7,4 büyüdü ve güçlü bir büyüme kaynağı gösterdi. 2018 yılında Türkiye ve ABD arasındaki ilişkiler gergindi ve döviz krizi patladı. Yukarıdaki faktörlerden etkilenen Türkiye’nin dış ticaret bağımlılığı 2016 ile 2018 yılları arasında yüzde 13,34 arttı ve belirgin bir değişiklik yaşadı.

2 Gelişme Planı
Türkiye Yüzyıllık Planı

Haziran 2019’da, Türkiye’nin 11. Kalkınma Planı (2019-2023) olan Türkiye Yüzyıl Planı’nı yayınladı ve “daha güçlü, daha refahlı, daha fazla katma değer yaratan ve daha kapsayıcı bir Türkiye” için uzun vadeli vizyonu ortaya koydu.

Bu programda Türkiye, ekonomik, üretim, yetenek, çevre ve hükümet alanlarındaki 5 hedefi belirli politikalarla gerçekleştirecek. Örneğin, Türkiye özel emeklilik sistemine katılmayı teşvik ederek iç tasarrufu artıracak; Hızlandırıcı Politikalar (Accelerator Policies), Ekosistem Reformatif Politikaları (Ecosystem Reformative Policies) ve Sürdürülebilirlik Sağlayıcı Politikaları (Sustainability Provider Policies) yoluyla rekabetçi endüstri yapısını güçlendirmek; Fırsat eşitliği ilkesine uygun olarak eğitim fırsatları sağlamak ve ileri düzey yetenekleri geliştirmek; Merkez ve yerel düzeylerde kurumsal yapıları ve bölgesel kalkınma yönetimini güçlendirmek, bölgeler arasındaki kalkınma farklılıklarını azaltmak ve ulusal dengeli kalkınmayı teşvik etmek; İdari ve genel yargı kurumlarının verimliliğini arttırmak ve yargı işlemlerinin hızlı ve verimli olmasını sağlamak.

Endüstri ve Teknoloji Stratejisi 2023
Eylül 2019'da Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Türkiye'nin 2023 yılına kadar vizyonunu ve planlarını açıklayan 2023 SANAYİVE TEKNOLOJİ STRATEJİSİ'sini yayınladı. Strateji kapsamında Türkiye’nin 2023 yılına kadar endüstriyel ve teknolojik hedefleri şunlardır: YİH’nin yüzde 21’ine ulaşması, üretim ihracatı 210 milyar dolara ulaşması, orta ve yüksek teknoloji ürünlerinin ihracat imalatının yüzde 44,2’sine ulaşması, YİH’nin yüzde 1,8’ine ulaşması ve en az 500.000 yazılım geliştiricisine ulaşması. Strateji, Türkiye’nin Bitcoin’den bahseden ilk bakanlık belgesidir. Belgede, Türkiye’nin arazi kayıtları, akademik sertifikalar, gümrük işlemleri gibi farklı uygulama senaryolarını analiz etmek için açık kaynak bir blockchain platformu oluşturacağı belirtildi. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, düzenleyicilerle blok zinciri uygulamaları konusunda işbirliği yapmayı planlıyor.

3 Bölge durumu
Türkiye, 81 eyaletten oluşan yedi büyük coğrafi bölgeye ayrılmıştır: Marlal Denizi Bölgesi, Ege Denizi Bölgesi, Akdeniz Bölgesi, Karadeniz Bölgesi, Orta Anadolu Bölgesi, Doğu Anadolu Bölgesi ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi.

Marmara Denizi Bölgesi
Türkiye'nin kuzeybatısında yer alan Marlal Denizi bölgesi, Avrupa ve Asya'nın her iki kıtasında yer almaktadır ve Balıkesir, Belegik ve Çanakkale gibi 11 eyaleti içerir. Türkiye'nin en büyük sanayi bölgesi olan Marmara Denizi Bölgesi, ülkenin en büyük şehri İstanbul'a sahiptir ve ulusal sanayi, ticaret, finans ve kültür merkezi ve bölgesel bir ulaşım merkezi.

Ege Bölgesi
Ege Denizi bölgesi, Marmara Denizi bölgesinden sonra ikinci en büyük sanayi bölgesidir ve Afyonkalahisa, Denizli ve İzmir ilçeleri gibi sekiz ilçeden oluşur. Bölgenin kuzeyinde Marmara Denizi bölgesi, güneyinde Akdeniz bölgesi var ve turizm gelişmiştir. İzmir'de yer alan İzmir şehri, Türkiye'nin en büyük üçüncü şehridir.

Akdeniz bölgesi
Akdeniz bölgesi, Türkiye'nin en güney ucunda, Akdeniz'in kenarında yer almaktadır ve uzun yazlar sıcak, kışlar sıcak. Akdeniz bölgesinde Adana ve Mersin gibi sekiz eyalet bulunmaktadır. Turizm bölgenin temel sektörüdür, tarım ve sanayi de daha gelişmiş, ana tarım ürünleri soya fasulyesi, fıstık, mısır, pamuk, narınca, muz, şekerhane, zeytin, gül ve üzüm vb. Ana endüstriler tütün ürünleri, gıda üretimi, kimya, inşaat malzemeleri vb.

Karadeniz Bölgesi
Karadeniz bölgesi, Türkiye'nin en kuzey ucunda, güneyde Orta Anadolu bölgesi, doğuda Doğu Anadolu bölgesi, kuzeyde Karadeniz bölgesinde yer almaktadır ve Amasya, Artvin ve Bolu eyaletleri gibi 18 eyaleti kapsar. Bölgenin büyük şehirleri daha az, arazi dağlar, yüksekler, toprak verimli ve tarım ve çiftlik gelişmiş. Ana tarım ürünleri tütün, nartıça, çay ve fındıklar. Hayvancılık ve arıcılık da bölgenin önemli ekonomik kaynaklarıdır. Bölgenin su kaynakları zengin ve Türkiye'nin balık ürünlerinin yaklaşık yüzde 73'ünü sağlar.

Orta Anadolu Bölgesi
Orta Anadolu Bölgesi, Türkiye'nin ortasında yer alan ve diğer altı bölge ile sınırlı olan Ankara, Çancır ve Eskişehir gibi 13 eyaleti kapsayan Orta Anadolu Bölgesi, Türkiye'nin başkenti ve siyasi merkezi Ankara'nın bulunduğu yerdir. Bölgede tarım, hayvancılık, endüstri ve turizm gelişmiştir. Ana mahsulatlar buğday, süpürük, elma, arpa, yulaf, üzüm, mercen vb. Kapadokya'yı temsil eden manzaralı yerler de bölgeye önemli bir turizm geliri getiriyor. Diğer temel endüstriler arasında motor üretimi, inşaat malzemeleri ve tarım araçları üretimi yer almaktadır.

Doğu Anadolu Bölgesi
Doğu Anadolu bölgesi, Türkiye'nin doğusunda yer almaktadır ve Ara, Bingel ve Bitilliz gibi 14 eyaleti kapsar. Bölgede çoğu otlar ve otlıklar var, hayvancılık gelişmiş ve nüfusun yüzde 80'inden fazlası hayvancılık yapıyor. Bunlardan Hakari, Karls ve Bitris bölgelerinde arıcılık gelişti ve bal üretimi ülkenin toplam üretiminin 20'sini teşkil etti.

Güneydoğu Anadolu
Güneydoğu Anadolu bölgesi, Türkiye'nin güneydoğusunda yer almaktadır ve Adyaman, Diyabak ve diğer 9 eyaleti kapsar. Bölgenin üstün endüstrileri halı ürünleri, pamuk tekstili, deri ürünleri ve altın ve gümüş iplik ürünleridir.

6 多双边经贸协定
根据欧盟委员会数据，土耳其与欧洲自由贸易联盟、马其顿、波黑等国家和组织签署了自由贸易协议。此外，还有5 个协定已签署但未生效，分别为《土耳其—黎巴嫩自由贸易协定》《土耳其—科索沃自由贸易协定》《土耳其—苏丹自由贸易协定》《土耳其—卡塔尔自由贸易协定》和《土耳其—委内瑞拉自由贸易协定》。土耳其仍在持续推进与多国的自由贸易协定谈判，不断扩大自由贸易协定范围。2020 年12 月29 号，土耳其与英国签署自由贸易协议。该自贸协定于2021 年1 月1 日生效，主要涵盖农业和工业产品。未来，两国争取将协议涵盖范围扩大至服务业。

4 Altyapı
Türkiye’nin üç taraflı deniz çevresindeki coğrafi üstünlüğü, rahat iklim ve iyi sanayi ortamı altyapının gelişimi için koşullar ve fırsatlar sağlamaktadır.

otoyolu
Türkiye son yıllarda yol altyapısını geliştirmeye çalıştı. 2003-2018 yılları arasında Türkiye’de 20.2 bin kilometre yeni yol tamir edildi ve 76 eyalet, toplam 26.3 bin kilometre yol ağı ile birbirine bağlandı. 2023 yılına kadar toplam yol kilometresinin 31.9 bin kilometreye ulaşması bekleniyor.

demiryolu
Demiryolu, Türkiye'nin iç ticaretinin ve dış ihracatının ana lojistik yoludur ve Türkiye'nin ticaret taşımacılığını korur. 2018 yılının sonuna kadar Türkiye'nin demiryolu toplam uzunluğu 10.789 km'dir. Demiryolunun 2023 yılına kadar toplam uzunluğu 25.208 kilometreye ulaşması, yolcu taşımacılığının yüzde 10 artması ve yükün yüzde 15 artması bekleniyor. Türkiye, 23-2035 yılları arasında 6.000 kilometrelik demiryolu yeniden inşa edecek ve demiryolu ağı 30.000 kilometreden fazla olacak.

Havacılık
Özel coğrafi avantajı sayesinde Türk Havacılık endüstrisi önemli bir stratejik konuma sahiptir. 2017 yılında Türkiye’de faaliyet gösteren havayolu şirketleri 193 milyondan fazla yolcu taşıdı ve dünyadaki yolcu taşımasının yaklaşık yüzde 3’ünü oluşturdu ve dünyada 10. ve Avrupa’da 4. sırada yer aldı. Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü'nün 2017 raporuna göre Türkiye, dünya RPK (Yolcu/Kilometre Gelir) sıralamasında 12. sırada, RTK (Ton/Kilometre Ücret) sıralamasında 11. sırada ve FTK (Ton/Kilometre Yük) sıralamasında 13. sırada yer aldı. 2018 yılı itibarıyla Türk Havayolları, Türkiye'de 49 ülke ve dünyanın diğer 121 ülkesinde 255 hedef şehri de dahil olmak üzere toplam 304 uçuş hedefi ile dünya havayolları arasında birinci sırada yer aldı.

Su Taşımacılığı
Türkiye, Karadeniz, Marmara, Ege ve Akdeniz'le çevriliyor ve 7200 kilometrelik bir kıyı hattı ile Dardanel ve Boğaz Boğazı'nı kapsıyor. Mükemmel bir coğrafi konum, deniz taşımacılığının gelişmesi için uygun koşullar yarattı ve Türkiye’nin dış ticaretinin genişletilmesi ve dünya ekonomisine entegrasyonunun önemli bir temelidir. Türkiye, dünyanın en büyük beşinci gemi üreticisidir ve filosu şu anda dünyada 15. sırada bulunmaktadır ve mevcut 78 tersane bulunmaktadır. Türkiye hükümeti, gemi inşaatına çok yönlü yatırımlar yapmak için özel sektörle işbirliği yapmayı planlıyor.

İletişim
Türkiye'nin iletişim tesisleri daha gelişmiş ve kapsamı giderek genişliyor. Ulaşım, Denizcilik ve İletişim Bakanlığı’nın raporuna göre, 2008 yılında Türkiye’de 65,8 milyon mobil kullanıcı bulunuyor ve bu oranın %92,1’i oluşturdu. Şubat 2018 itibariyle Türkiye’de mobil kullanıcı sayısı %98,4’e ulaşan 79,5 milyona yükseldi. Bunlardan 4G veya 5G kullanan kullanıcı sayısı 68.1 milyondadır. Dijital boşluğun ortadan kaldırılması ve iletişimin kolaylaştırılması amacıyla Türkiye hükümeti okullarda altyapı inşası ve acil iletişim uydu telefonu hizmetlerinin sağlanması gibi bir dizi önlem aldı.

Elektrik
2019 yılında Türkiye’nin toplam kurulmuş kapasitesi 85.000 megawatt (MW) oldu, bunların arasında doğal gaz enerjisi %30,53, su enerjisi %24,3, ısı enerjisi %23,44 ve rüzgar enerjisi %8,85 idi.
Türkiye'nin elektrik üretiminin neredeyse yarısı ithalat edilen enerjiye bağlıdır ve elektrik maliyetleri nispeten yüksektir. Artan elektrik ihtiyacını karşılamak için Türkiye, kömür ve su enerjisi gibi geleneksel enerjileri geliştirmeye ve nükleer, güneş, rüzgar ve jeotermal gibi kirliliksiz yeni enerji kaynaklarının geliştirilmesini hızlandırmaya devam ediyor.

5 Ekonomik Parklar

Teknoloji Geliştirme Bölgeleri (Technology Development Zones)
Türkiye'nin Teknoloji Geliştirme Bölgesi, Ar-Ge faaliyetlerini desteklemek ve yüksek teknoloji alanında yatırımları çekmek amacıyla tasarlanmıştır. Türkiye’de şu anda 84 geliştirme alanı bulunmaktadır, bunların arasında Malatya Teknoloji Geliştirme Bölgesi, FinansTechnopark Teknoloji Geliştirme Bölgesi gibi 63 tanesi resmi olarak çalışıyor ve 21 tanesi inşaat onaylanmıştır. Teknoloji geliştirme alanındaki şirketler çeşitli avantajlardan faydalanabilir. Örneğin, yazılım geliştirme, araştırma ve ilgili faaliyetlerden elde edilen kârlar gelir vergisinden ve şirket vergisinden muaf; İşverenler, sosyal sigortanın %50'sini devlet tarafından ödemelidir; Bölgedeki araştırma ve geliştirme, tasarım ve yardımcı personel ücreti vergisiz.

Olgun Sanayi Bölgeleri (Organized Industrial Zones)
Olgun endüstri parkları, şirketler için iyi bir yatırım ortamı oluşturmak ve tam altyapı ve ekipman sağlamak için tasarlanmıştır. Türkiye
İstanbul Anadolu Yakası, Kirsehir Mucur gibi 331 gelişmiş sanayi parkı bulunmaktadır.
234 tanesi inşa ediliyor ve 97 tanesi inşa ediliyor. Parktaki şirketler, Türkiye yatırım teşvik programından faydalanabilmelerinin yanı sıra, arazi satın almak için KDV'den muaf ve fabrikaların inşaatından itibaren 5 yıl boyunca gayrimenkul vergisinden muaf gibi önlemlerden faydalanabilirler.

Serbest Ticaret Bölgeleri (Free Zones)
Serbest Ticaret Bölgesi, ihracat odaklı yatırımları artırmak ve Türkiye'nin ihracat ticaretini teşvik etmek amacıyla gümrük düzenlemesi dışında özel bir ekonomik bölgedir. Türkiye Serbest Ticaret Bölgesi, Akdeniz, Ege ve Karadeniz limanları aracılığıyla uluslararası ticaretin gerçekleştirilmesini kolaylaştıran bölge avantajına sahiptir. Günümüzde Türkiye'nin Avrupa Birliği ve Ortadoğu pazarlarına yakın 19 serbest ticaret bölgesi var, örneğin Akdeniz kıyısındaki Mersin serbest ticaret bölgesi ve Karadeniz kıyısındaki Trabzon serbest ticaret bölgesi. Bunlardan 18 tanesi çalışıyor ve 1 tanesi inşa ediliyor.

6 Çok İkili Ekonomik ve Ticaret Anlaşmaları
Avrupa Komisyonu'na göre Türkiye, Avrupa Serbest Ticaret Birliği, Makedonya, Bosna Hersek gibi ülkeler ve kuruluşlarla serbest ticaret anlaşmaları imzaladı. Ayrıca, Türkiye-Lübnan Serbest Ticaret Anlaşması, Türkiye-Kosova Serbest Ticaret Anlaşması, Türkiye-Sudan Serbest Ticaret Anlaşması, Türkiye-Katar Serbest Ticaret Anlaşması ve Türkiye-Venezuela Serbest Ticaret Anlaşması gibi beş anlaşma da imzalanmış ama yürürlüğe girmemiştir. Türkiye, çok uluslu serbest ticaret anlaşmaları müzakerelerine devam etmeye devam ediyor ve serbest ticaret anlaşmalarının kapsamını genişletiyor. 29 Aralık 2020 tarihinde Türkiye ile İngiltere serbest ticaret anlaşması imzaladı. Özgür ticaret anlaşması 1 Ocak 2021'den itibaren yürürlüğe giriyor ve çoğunlukla tarım ve endüstriyel ürünleri kapsar. Gelecekte iki ülke anlaşmanın kapsamını hizmet sektörüne genişletmeye çalışıyor.