Turkey Business Guide

Hedefli Yatırım Sektörleri

Türkiye'nin coğrafi ortamı üstün, sanayi temeli iyi, işgücü zengin ve benzersiz yatırım ve ticaret koşullarına sahiptir. 2019 yılında Türkiye’nin birinci, ikinci ve üçüncü sanayi dağıtımında hizmet sektörü ana konumdadır. Türkiye, dünyanın en önemli gıda, sebze, meyve, fındık, tütün ve yemek yağı üreticilerinden biridir, ikinci endüstri ise kimyasal sanayi, tekstil, otomobil üretimi vb. Hizmet sektöründe, turizm ve bankacılık daha gelişmiş ve turizm ihracat dışında ülkenin en büyük döviz kaynağıdır. İki ülkenin ekonomik ve ticari işbirliği istikrarlı bir şekilde geliştikçe, gittikçe daha fazla Çin şirketi Türkiye'ye yatırım yapıyor ve bunların arasında kimya, tekstil, giyim ve otomobil üretimi gibi sektörler daha büyük bir gelişme potansiyeline sahiptir.

Kimya Endüstrisi
Dünyanın en büyük yedinci ve Avrupa bölgesinin en büyük ikinci plastik üreticisi ve Avrupa bölgesinin en büyük beşinci boya üreticisi olan Türkiye, modern teknoloji içeriğine sahip, zengin ürün çeşitliliğine sahip kimya endüstrisinin Türkiye sanayi sisteminin önemli bir parçasıdır. Türkiye'de 62.000 kimyasal şirketi ve 200.000 kişilik çalışanı bulunmaktadır ve ana ürünleri petrol kimyasal ürünleri, anorganik ve organik kimyasal ürünler, gübre, boyalar, ilaçlar, sabun ve temizleyiciler, sentetik lifler, esansiyel yağlar, kozmetik ve kişisel bakım malzemeleri içerir. Ayrıca Türkiye, Ortadoğu'daki en büyük alkali fabrikasına sahiptir ve yılda 750.000 ton üretim kapasitesine sahiptir. Esasen Almanya, Fransa, İtalya, İngiltere, İspanya ve diğer ülkelere ihracat edilir. Türkiye'nin otomobil ürünlerinin yüzde 85'inin 2018 yılında yabancı pazarlara satıldığını gösteriyor. 2019 yılında Türkiye'nin araç ve parçalarının ihracatı toplam 26,17 milyar dolara ulaştı ve bu yılki ihracatın yüzde 15,3'ünü teşkil etti.
Ocak-Eylül 2020 tarihleri arasında Türk otomobil üreticileri toplam 854.227 otomobil (otomobil, hafif ticari araç ve traktör dahil) üretti. COVID-19 salgınından etkilenen bu sayı geçen yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 19 azalmıştır. 2020'nin ilk dokuz ayında Türkiye'nin otomobil ihracatı yaklaşık 17,7 milyar dolar, yıllık oranda yüzde 24 azalmıştır. Aynı dönemde toplam otomobil ihracatı yüzde 33 azalıp yalnızca 616.120 araca çıktı.

Tarım
Türkiye, Çin, ABD, Hindistan ve Brezilya'nın ardından dünyanın en büyük beşinci sebze ve meyve üreticisi ve dünyanın en büyük yedinci tarım ülkesidir ve tarım üretimi dünyanın toplam tarım üretiminin yaklaşık yüzde 2,04'ünü, tarım ihracatı ise ülkenin toplam ihracatının yüzde 25'ini oluşturur. Tarım, Türkiye'nin ulusal ekonomisinin merkezinde bulunmaktadır ve tarım üretimi bütün GSYİH'nin yaklaşık yüzde 20'sini, tarımla çalışan nüfusun toplam nüfusun yaklaşık yüzde 50'sini oluşturmaktadır.

Türkiye, yılda yaklaşık 2 milyar dolarlık taze meyve ve sebze ihracatı yapıyor ve Doğu Avrupa, Ortadoğu ve Kuzey Afrika bölgelerinin en büyük tarım ihracatçılarından biri ve dünyanın en büyük fındık, nükleersiz üzüm ve incir ihracatçısıdır. 2018 yılında Türkiye, 190'den fazla ülkeye yaklaşık 1.800 tarım ürünü ihracat etti ve toplam ihracat 17,7 milyar dolardı. Ayrıca, Türkiye’nin meyve ve sebze işleme, hayvan yemi, hayvancılık, küm hayvanları, süt ürünleri, fonksiyonel gıda, balıkçılık gibi sektörlerde ve soğuk zincir dağıtımı, sera, sulama ve gübre gibi ilgili alanlarda büyük bir gelişme potansiyeline sahiptir.

Turizm
Türkiye'nin turizm kaynakları son derece zengin, eski Yunanistan, Doğu Roma ve Osmanlı'nın üç nesil tarihi yerleri bir araya geldi, Karadeniz, Marmara Denizi, Ege Denizi ve Akdeniz'in dört güzel okyanusu onu çevreliyor. Ana turistik şehirler İstanbul, İzmir, Antalya, Bursa, Konya vb., Ana manzaralı yerler Truva, Efes gibi eski şehir kalıntıları ve Pamuk Kalesi, Kapadokya gibi Kast topografi bölgeleri. Turizm, Türkiye'nin önemli döviz gelir kaynaklarından biridir ve Almanya, Rusya ve İngiltere Türkiye'nin en önemli yabancı turist kaynaklarıdır. Birleşmiş Milletler Dünya Turizm Örgütü’ne (UNWTO) göre, Türkiye, 2018 yılında dünyanın en popüler altıncı turistik destinasyonu olarak, aynı yıl 46 milyon yabancı turist sayısı ve turizm sektörünün toplam cirası 29,5 milyar dolardı. 2019 yılında toplam yabancı turist sayısı 51,86 milyona ulaştı, bu da önceki yıla göre yüzde 11,3 artış oldu. Turizm geliri 34,5 milyar dolar, geçen yıla göre yüzde 14,5 artış. Ancak sık sık gerçekleşen terör saldırıları, Rusya'nın ekonomik krizi ve Türkiye-Rusya ilişkilerinin kötüleşmesi nedeniyle Türkiye'nin turizm endüstrisi son yıllarda çok etkilendi.

Üretim
Makine imalatı, Türkiye ekonomisinin büyüme güçlerinden biridir ve Türkiye’nin doğrudan yabancı yatırımları çekmesi için önemli bir alandır. Pek çok ülkede olduğu gibi, Türkiye’de makine üreticilerinin büyük çoğunluğu KİBİ’lerdir. Bu işletme modelleri esnektir ve değişen ekonomik kötülüklere ve teknolojik gelişmelere etkili bir şekilde uyum sağlayabilir.

Türkiye'nin makine imalatı endüstrisinde üretilen parça ve aksesuarların çoğu yüksek kaliteli, düşük fiyatlı ve son derece rekabetçi. Ucuz işgücü, gelişmiş mühendislik teknolojileri ve makine üreticilerinin avantajları, Türkiye’nin makine üretimi sektörünün uluslararası pazarda rekabetçi olmasını sağlayan önemli faktörlerdir.

Türkiye'nin makine imalatı sanayi çoğunlukla Bursa, İstanbul, Kocaeli, Tralca, Marmara, İzmir, Eskisehir, Ankara, Konya ve Gaziantep gibi eyaletlerde veya bölgelerde yoğunlaşmaktadır. Bunların arasında Bursa, Kocaeli, İstanbul, İzmir ve Konya’da temel takım makineleri üretilmektedir. Gaziantep, tekstil ve gıda endüstrisi makinelerinin üretim alanıdır.

Türkiye'nin en büyük dördüncü ihracat endüstrisi olan makine ürünleri, Türkiye'nin toplam ihracatının yüzde 9'unu oluşturmaktadır ve 200'den fazla ülkeye ihracat edilmektedir. Toplam makine ihracatının %60'ı ABD ve Avrupa Birliği ülkelerine, çoğunlukla Almanya, İngiltere, Fransa ve İtalya'ya ihracat ediliyor. 2018 yılında makine endüstrisinin toplam ithalatı 28 milyar doları aştı, bu da yerli pazardaki güçlü talebi kanıtladı. 2018 yılında Türkiye tarım makineleri pazarı 2,1 milyar dolara ulaştı ve Avrupa’da 4. sırada yer aldı.

Madencilik
Türkiye'nin mineral kaynakları çoğunlukla granit, mermer, bor, krom, palodium ve kömür gibi, toplam değeri 2 trilyon doları aşmaktadır. Bunların arasında granit ve mermer rezervleri dünyanın yüzde 40'ını oluşturuyor ve çeşit sayısı dünyada birinci yer alıyor. 70 milyon ton dibor trioksit rezervi, 356 milyar dolar değerinde; Toplam dünya depolarının %22'sini oluşturuyor. Krom madenciliği 100 milyon tonluk, dünyanın en önde yer almaktadır. Ayrıca altın, gümüş ve kömür rezervleri sırasıyla 516 ton, 1100 ton ve 15,5 milyar ton. Ancak aynı zamanda Türkiye'nin petrol ve gaz kaynakları eksik ve büyük miktarda ithal edilmesi gerekiyor. Su kıtlığı, kişi başına sadece 1430 metreküp su tutuyor. 2018 yılında Türkiye'nin GDP madencilik üretimi 37,2 milyar dolara ulaştı.

Madenler, Türkiye'nin Çin'e ihracatının ana ürünüdür ve uluslararası ekonomik durumun değişikliklerinden etkilenerek son yıllarda ticaret miktarı azalmıştır. 2019 yılında Türkiye'nin toplam maden ihracatı 11.269 milyar dolar olup, Türkiye'nin toplam ihracatının yüzde 6,6'sını teşkil etti. Aynı yıl, ürünün Çin'e ihracatı 1,32 milyar dolar, Türkiye'nin Çin'e toplam ihracatının yüzde 51,2'sini oluşturdu. Türkiye'nin Çin'e ihracat ettiği madenler arasında mermer ihracatı yüzde 14,3 azalıp, genel ihracatın payı yüzde 30,5'e düştü. Maden ihracatı yüzde 4,4 düştü ve payı yüzde 20,5'e düştü. Fosil yakıtlar, Çin'e ihracatın yüzde 0,1'i ile çok düşük.
Türkiye'de madencilik mühendisleri sayısı 2005'ten bu yana hızlı bir şekilde büyüdü ve 2018'de 38 bin kişiye yaklaştı ve eğitimli işgücünün sürekli olarak yüksek kaliteli işgücü rezervine dönüştürülmesi sürdürülüyor. Madencilik şirketleri için Türkiye'nin avantajı sadece kaliteli işgücüne sahip olmakla kalmaz, aynı zamanda nispeten düşük lojistik ve sondaj maliyetleri, Avrasya'nın önemli pazarlarına yakın olması, ulaşım lojistik kolaylığı ve güçlü hükümet teşvikleri de içerir. Türkiye’de şu anda 773 uluslararası madencilik şirketi bulunmaktadır.

Çelik Endüstrisi
Türkiye'nin çelik endüstrisi 1930'larda sanayi ile aynı zamanda gelişti. 1980'lerden önce Türk çelik şirketleri devlet yönetimindeydi. 1980’li yıllara girdikten sonra Türkiye hükümeti, ithalat alternatif endüstriyel gelişim modelinden vazgeçerek yeni ekonomik gelişim stratejileri geliştirdi. Devlet şirketlerinin özelleştirme yasasının uygulanmasıyla birlikte devlet çelik şirketleri özelleştirme reformuna başladı ve çelik üretimi önemli ölçüde arttı. Türkiye şu anda dünyanın en büyük sekizinci ve Avrupa'nın en büyük ikinci çelik üreticisi haline geldi. Türkiye'nin çelik üretimi ana olarak dört bölgeye ayrılır: Marmara Bölgesi (15,2 milyon ton), Ege Bölgesi (11,3 milyon ton), Akdeniz Bölgesi (16,7 milyon ton) ve Karadeniz Bölgesi (8,3 milyon ton). Türkiye'de 24 elektrikli fırın çelik fabrikası, 5 sensör fırın çelik fabrikası ve 3 oksijen dönüştürücü fırın çelik fabrikası var ve yıllık ortalama 51,8 milyon ton ham çelik üretim kapasitesi var. Türkiye'nin eşsiz coğrafi konumu, çelik hammaddelerinin ithalatını ve bitmiş malzemelerin ihracatını büyük ölçüde kolaylaştırmaktadır. 2019 yılında Türkiye'nin toplam çelik ihracatı 9.938,4 milyon dolara ulaştı ve Türkiye'nin toplam ihracatının yüzde 5,8'ini teşkil etti.
 
Gemi üretimi
Türkiye, dünyanın en büyük 5. gemi üreticisi olan 77 tersanesine sahip, gemi inşaat kapasitesi 4.4 milyon ağır ton, gemi tamir kapasitesi 19 milyon ağır ton ve 80.000 tonluk gemi inşaat kapasitesine sahiptir. Gemi imalatı ve onarım endüstrisi, toprak ekonomisine yılda 2,5 milyar dolarlık gelir ve 20.000'den fazla iş yaratabilir.

Ana ürünler şunlardır: petrol taşıyıcıları, kimyasal taşıyıcıları, konteyner gemileri, toplu yük gemileri, sıradan yük gemileri, çekiciler, barçalar, yatlar, balıkçı gemileri, hızlı gemiler ve askeri gemiler.

Türkiye İhracatçılar Derneği (TIM) tarafından yayınlanan verilere göre, 2019 yılında Türkiye'nin 136 ülkeye yat ve gemi satışı 1,04 milyar dolara ulaştı, bu da 2018'e göre yüzde 5,2 artış ve o yıl toplam ihracatın yüzde 0,6'sını teşkil etti. Norveç, Türkiye'nin 370 milyon dolarlık ihracat pazarındır. Ardından Marshall Adaları, Malta, Fransa, Hong Kong, Çin ve Singapur sırasıyla 84,3 milyon dolar, 77,3 milyon dolar, 56,7 milyon dolar, 48,3 milyon dolar ve 38,8 milyon dolar. 1. 2020 yılında, COVID-19 salgınından etkilenen küresel denizcilik endüstrisi ciddi bir şoka uğradı, harcamalardan tasarruf etmek için giderek daha fazla gemi yıkıldı ve Türkiye gemi yıkım endüstrisi ters gelişti.